Kosmetyka naturalna

Od tysiącleci ludzie fascynowali  się  pięknem ludzkiego ciała i dbali o to by zachować jego urodę jak najdłużej. Przez wiele lat do pielęgnacji stosowano nieprzetworzone, naturalne produkty takie jak oleje roślinne, olejki eteryczne, popiół, glinę, alabaster, mąkę ryżową, mleko, owoce. 

Z początkiem XX wieku nastąpił przełom i zaczęły powstawać nowe produkty kosmetyczne na skalę przemysłową. Głównymi składnikami kosmetyków stały się syntetyczne substancje, które można było łatwo i tanio wyprodukować w laboratorium. 

Po latach beztroskiego stosowania chemii w kosmetykach, okazało się, że powszechnie stosowane substancje syntetyczne nie zawsze są obojętne dla naszego organizmu i środowiska. Niektóre okazały się podrażniające, alergizujące lub nawet szkodliwe. W latach 70-tych powoli zaczęto zmieniać receptury kosmetyków poprzez zastępowanie syntetyków naturalnymi odpowiednikami i tak powstały zalążki kosmetyki naturalnej, która rozwija się do dzisiaj.

Ogólna "budowa" kremu

Krem to podstawowy kosmetyk co codziennej pielęgnacji skóry. 

W skład obecnie produkowanych kosmetyków wchodzi ogromna liczba związków organicznych i nieorganicznych, a wśród nich znajdziemy zarówno substancje syntetyczne jak i pochodzenia naturalnego. 

Receptura kosmetyku nie może być przypadkowym zestawem surowców, musi mieć udokumentowaną skuteczność i wartość użytkową potwierdzoną badaniami. Do tego dochodzą badania chemiczno – mikrobiologiczne i toksykologiczne surowców i wyrobu gotowego. 

Równie ważna jak lista składników jest też technologia produkcji. Według tej samej listy składników można sporządzić kilka różnie wyglądających kremów o zupełnie innych własnościach, nawet zakładając, że znamy procentowe ilości wszystkich składników. Każdy preparat kosmetyczny – receptura posiada szczegółowy opis procesu technologicznego określający sposób łączenia składników, temperaturę mieszania, rodzaj urządzenia do przerobu i konfekcji. 

Skład kremu 

Składniki kremu możemy podzielić ogólnie na 3 grupy: 

1. Składniki bazowe: woda, alkohol, substance tłuszczowe - stanowią większość masy kosmetyku.
2. Składniki pomocnicze: emulgatory, składniki konsystencjotwórcze, składniki stabilizujące, konserwanty, barwniki, kompozycje zapachowe.
3. Składniki czynne warunkujące działanie i efekty kosmetyczne.

Wiele składników kosmetyku pełni kilka funkcji naraz, tzn. może być jednocześnie emolientem, poprawiać konsystencję i chronić przed negatywnym wpływem promieniowania UV (np. masło shea).

 

Większość oferowanych na rynku kremów pielęgnacyjnych, zarówno do twarzy, jak i do ciała, to emulsje. Emulsje powstają w wyniku wymieszania substancji tłuszczowych z wodą. Ponieważ taka mieszanka posiada tendencję do rozwarstwiania się (jako że woda i tłuszcz z natury się nie mieszają), stabilizuje się ją za pomocą emulgatorów i ewentualnie utwardzaczy. Najprostszy krem składa się więc z wody, tłuszczu i emulgatora. 

Aby  poszerzyć możliwości pielęgnacyjne kremu  wprowadza się do niego tzw. substancje aktywne, aby przedłużyć mu „życie” wprowadza się konserwanty, aby uprzyjemnić aplikację i stosowanie dodaje się składniki poprawiające konsystencję, ułatwiające rozprowadzanie, zapachowe, barwiące…

W kosmetykach naturalnych  składniki bazowe, składniki pomocnicze i składniki czynne są (w odróżnieniu od kosmetyków konwencjonalnych) pochodzenia naturalnego.

Składniki/INCI

Skład kosmetyku opisuje się według międzynarodowego nazewnictwa składników kosmetycznych – INCI (International  Nomenclature of Cosmetic Ingredients). 

Na podstawie składu INCI możemy dowiedzieć się co dokładnie zawiera dany kosmetyk. Jest to informacja obowiązkowa i musi znaleźć się na opakowaniu lub ulotce kosmetyku. W systemie INCI stosuje się angielskie nazwy związków chemicznych oraz łacińskie nazwy roślin.

Obszerny katalog składników kosmetycznych obejmuje ponad 14 tysięcy składników i jest on na bieżąco uzupełniany.  Panuje błędne przekonanie, że im krótsza lista składników tym mniej szkodliwy kosmetyk – jednak skrócona lista składników może oznaczać np. mniejszą liczę składników aktywnych. 

Kolejność składników

Składniki są spisane w porządku ilościowym malejącym, aż do stężenia 1%  (czyli składnik, którego jest w kosmetyku najwięcej jest wymieniony na liście jako pierwszy). Jeśli dwa lub więcej komponentów występuje w takiej samej ilości, to są one porządkowane zgodnie z alfabetem. Poniżej  stężenia 1% składniki mogą być wymienione w sposób nieuporządkowany. 

Składniki często występują w takiej kolejności: woda, substancje tłuszczowe, humektanty, substancje powierzchniowo czynne, substancje aktywne, konserwanty, antyutleniacze, barwniki, zapachy. 

• Kompozycje zapachowe i aromaty określa się jako: „parfum” (zapach), „aroma”(aromat). 
• Wszelkie mieszaniny konserwantów, składników aktywnych muszą być wyszczególnione.  
• W składzie kosmetyku wymienia się także tzw. potencjalne alergeny, czyli 26 składników kompozycji zapachowych, które u osób szczególnie wrażliwych mogą wywoływać uczulenia. 

Składniki mogą być oznaczone przez kombinację liczb i liter lub skrótów np.: 

• Barwniki są nazwane numerem według indeksu kolorów (CI– Colour Indeks). Znajdziemy je pod nazwą Cl i numerem 10000 do 80000.
• Farby do włosów o złożonej budowie chemicznej mogą być oznaczone przez kombinację koloru i numeru poprzedzonego literami HC (Hair Color).
• EDTA = kwas etylenodiaminotetraoctowy
• PEG= polietylenowy polimer tlenku etylenu
• BHA = butylohydroksyanizol

Ogólnie o składnikach kosmetyków

Woda (INCI: aqua) 

Woda to główny składnik większości kosmetyków, stanowi ważny surowiec i wbrew pozorom wcale nie najtańszy. Musi ona mieć odpowiednią czystość - co najmniej taką, jak woda pitna, ale najczęściej jest dodatkowo oczyszczana i badana pod kątem czystości chemicznej i mikrobiologicznej. Wbrew obiegowym opiniom, nawilżanie skóry wodą nie daje trwałego efektu kosmetycznego. Namoczenie skóry zwiększa nawilżenie na krótki czas i jeśli woda nie zostanie zatrzymana w naskórku szybko wyparowuje do otoczenia. Dlatego najefektywniejszą metodą nawilżania skóry jest wzmacnianie naturalnych barier hamujących utratę wody.

Woda w kosmetyku pełni funkcję rozpuszczalnika, wpływa na konsystencję produktu i jest nośnikiem aktywnych substancji w niej rozpuszczalnych. Jeżeli do produkcji kosmetyków stosujemy wodę termalną lub hydrolaty kwiatowe to woda pełni wtedy także funkcję składnika aktywnego.

• Hydrolat kwiatowy (woda kwiatowa, woda aromatyczna) jest to produkt otrzymywany przy destylacji z parą wodną całych roślin lub ich części.  Zawiera wiele cennych substancji aktywnych, dobroczynnych dla skóry - substancje roślinne rozpuszczalne w wodzie oraz śladowe (0.02% - 0.5%) ilości olejków eterycznych. Wody kwiatowe używane są jako faza wodna w produkcji lotionów, kremów i mydeł. Samodzielnie mogą być używane jako toniki, czy odświeżacze powietrza do pomieszczeń. Hydrolaty mają różne właściwości w zależności od roślin, od których pochodzą.
• Woda termalna - to woda lecznicza, pochodząca z warstw leżących głęboko pod ziemią, której temperatura na wypływie ze źródeł wynosi co najmniej 20ºC. W trakcie przepływu przez kolejne warstwy geologiczne, woda termalna wzbogacana jest różnymi pierwiastkami śladowymi i minerałami. Wody różnią się nieco działaniem, bo w każdym źródle kryje się niepowtarzalny zestaw innych substancji. Ich korzystny wpływ na organizm został naukowo zbadany i potwierdzony medycznie. Czysta woda termalna wykorzystywana jest do różnych zabiegów wodnych, można stosować ją do kąpieli, okładów, ale także jako składnik preparatów przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej.
    

Parafina (INCI: Paraffinum Liquidum)

Parafina jest mieszaniną węglowodorów nasyconych i otrzymywana jest m.in. z ropy naftowej, ze smoły węgla brunatnego lub syntetycznie. Nie ma smaku, zapachu, jest nierozpuszczalna w wodzie i etanolu. Nie jest przyswajalna dla organizmu człowieka, nie ma w niej składników odżywczych, nie uczula.

Jest powszechnie używana w tradycyjnych kosmetykach, z uwagi na niską cenę i łatwość pozyskania. Parafiny (stałe) stosowane są popularnymi składnikami sztyftów, kredek, szminek, okładów, masek. Oleje parafinowe (mineralne, płynne parafiny) stosowane są do wyrobu kremów, mlecz-ka, olejków do opalania, płynów do włosów, okładów, maseczek, masażu.

Działanie: natłuszcza, nawilża, wygładza, zapewnia ochronę, uelastycznia. Po aplikacji pozostaje na powierzchni skóry - działa zewnętrznie (przez okluzję) tzn. tworzy na powierzchni skóry film utrudniający przenikanie wody przez naskórek i w ten sposób chroni skórę przed utratą wilgoci.

 

 Minusy parafin.

Oleje mineralne powodują całkowitą okluzję, a tym samym odcięcie skóry od środowiska zewnętrznego. Ma to swoje zalety (zabezpieczenie skóry przed substancjami szkodliwymi), ale również wady: nie pozwalają na przenikanie substancji hydrofilowych (czyli np. wody) do skóry, utrudnia jej oddychanie (warstwa jest nieprzepuszczalna także dla gazów), uniemożliwiają prawidłowe wnikanie w skórę składników aktywnych zawartych w kremie lub lekach, czyniąc je w dużej części bezużytecznymi, hamuje wydzielanie i wydalanie produktów przemiany materii.

Wciskając się w pory (w tym ujścia gruczołów) uniemożliwia swobodne wydalanie łoju i potu. Blokując swobodne usuwanie łoju powoduje zaczopowanie gruczołów łojowych i powstawanie zaskórników. Parafina odcinając dopływ tlenu z otoczenia sprzyja rozwojowi bakterii beztlenowych w skórze. Kurz, cząstki pudru, różu, tuszu itd. łatwo przylegają do powłoki parafinowej. Parafina jest lepka, łatwo przylega do skóry, trudno ją zmyć ze skóry, bowiem węglowodory są mało reaktywne chemicznie i bardzo stabilne.

Z uwagi na odczucia aplikacyjne (gładkość skóry) oraz długotrwałe pozostawanie na skórze, wiele baz i fluidów pod makijaż zawiera parafinę zmieszaną z barwnikami, ponieważ skutecznie maskuje ona nierówności skóry i przebarwienia – wypełnia drobne zagłębienia i pory. Nadmierne stosowanie kosmetyków z parafiną może prowadzić do rozszerzenia porów.

W celu złagodzenia lub likwidacji negatywnych skutków okluzji, do preparatów kosmetycznych zawierających parafiny dodaje się środki osłabiające spójne warstwy oklu-zyjne, są to: tłuszcze, woski (cetiol, mirystol), sterole.
 
W związku ze szczelną powłoką okluzyjną powinniśmy unikać produktów (szczególnie kremów i maści do twarzy w przypadku cery tłustej) zawierających w dużych ilościach: Paraffin, Mineral Oil, Paraffinum liquidum, perliqu-idum, Petrolatum, Petroleum, Microcrystalline wax, Syn-thetic Wax, Isoparaffin, Ceresin, Vaseline, Cera Microcristallina, Ozokerite.

Zamiast produktów z parafiną najlepiej wybierać produkty zawierające np. wosk Candelilla, caranuba, pszczeli (beeswax), olej jojoba (Simmondsia Chinensis Seed Oil), alkohole tłuszczowe: cetyl-, stearyn-, oleyl-, lauryl-alcohol, masło kakaowe (Theobroma Cacao Seed Butter), masło shea (Butyrospermum Parkii), sorbitol, glicerynę, mannitol, lecytynę.

C.D.N.

Ile natury i ekologii w kremie

Różnice między kosmetykami naturalnymi a konwencjonalnymi. 

Na rynku można znaleźć wiele produktów kosmetycznych, które określa się mianem kosmetyków naturalnych, choć zawierają wiele składników, które naturalne nie są. Jest to spowodowane tym, że brakuje regulacji prawnej, która definiowałaby dokładnie czym jest kosmetyk naturalny lub ekologiczny. 

Dlatego odróżnienie prawdziwie naturalnego kosmetyku od kosmetyku, który jedynie udaje naturalny, jest trudne. Wielu producentów wykorzystuje pojęcie kosmetyku ekologicznego lub naturalnego dla celów marketingowych i wzrostu sprzedaży. Przy wyborze sugerujemy się grafiką lub napisem odwołującym się do natury: „naturalny”, „na bazie wyciągów roślinnych”, „ekstrakty roślinne”, „siła natury”, „wprost z natury”… Fakt obecności w składzie ekstraktu roślinnego decyduje o przypisaniu kosmetykowi cech naturalności. W rzeczywistości kosmetyki te zawierają składniki naturalne w bardzo małych ilościach lub nie zawierają ich wcale.

Zobaczmy, jakie są zasadnicze różnice między modelowymi kosmetykami ekologicznymi zawierającymi blisko 100 % składników pochodzenia naturalnego,
a kosmetykami konwencjonalnymi.

Jak odróżnić konwencjonalne od eko

Aby odróżnić kosmetyk naturalny od konwencjonalnego, możemy zagłębić się w jego skład czyli odszyfrować listę składników INCI. Nie jest to jednak łatwe zadanie. Poświęcając trochę czasu jesteśmy w stanie znaleźć informacje o danym składniku w książkach lub na portalach internetowych. Zadanie robi się jeszcze trudniejsze gdy chcemy kupić kosmetyk ekologiczny – skąd mamy wiedzieć, że dany ekstrakt roślinny pochodzi z ekologicznych upraw i czy producent przy produkcji kosmetyku nie zanieczyszcza środowiska?

Aby pomóc konsumentom w wyborze prawdziwych naturalnych i ekologicznych kosmetyków powstały niezależne jednostki certyfikujące (np. francuski Ecocert lub Cosmebio), które kierując się ściśle określonymi regułami i zasadami precyzyjnie definiują pojęcie kosmetyku naturalnego i nadają to miano tylko tym produktom, które spełniają ich surowe wymogi w każdym zakresie. Opakowania takich produktów są oznaczone znakiem organizacji certyfikującej, powinna znaleźć się tam też informacja dotycząca procentowej zawartości składników pochodzenia naturalnego i certyfikowanych składników ekologicznych.

Wiele kryteriów obowiązujących przy certyfikacji przez różne jednostki jest takich samych lub bardzo do siebie podobnych. Procesowi certyfikacji podlega nie tylko sam produkt, ale również zakład produkcyjny. Producent powinien umożliwić danej jednostce przeprowadzenie inspekcji dowolnego miejsca zakładu, jak również wszelkich dokumentów, w tym księgowych. Jednostka certyfikująca musi przeprowadzić pełną, niezapowiedzianą inspekcję minimum raz do roku. Certyfikacja obejmuje także atestowanie dostawców wszystkich surowców.

Zdobycie takiego certyfikatu wcale nie jest łatwe. Żeby móc produkować kosmetyki naturalne trzeba zmienić całą linię produkcyjną. Kremy ekologiczne nie mogą stykać się z tymi tradycyjnymi, a do czyszczenia i dezynfekcji wszelkich urządzeń produkujących te kosmetyki muszą być stosowane tylko detergenty ze znaczkiem eko.

Kwestia poddania kosmetyku naturalnego lub organicznego procesowi certyfikacji, jest wyłącznie decyzją producenta i nie jest obowiązkowa.

Kosmetyki eko i bio są zdecydowanie droższe niż kosmetyki tradycyjne, ponieważ ich produkcja wiąże się z restrykcyjnymi wymaganiami.

Wymogi certyfikacyjne - co "musi" eko-kosmetyk

Znakiem Ecocert i Cosmebio  mogą być oznakowane produkty, które spełniają następujące kryteria:

• Ilość stosowanych surowców pochodzenia naturalnego wynosi przynajmniej 95%. Do produkcji kosmetyków naturalnych wykorzystywane są składniki pochodzenia roślinnego (np. ekstrakty roślinne, oleje roślinne, olejki eteryczne), zwierzęcego(np. mleko) i mineralnego (m.in. nieorganiczne pigmenty, glinki, glinokrzemiany, mika, krzemionka i różne naturalne sole). Produkcja kosmetyków naturalnych lub ekologicznych powinna odbywać się w odseparowaniu od produktów nie podlegających certyfikacji aby wyeliminować ryzyko przypadkowego domieszania zabronionych składników. Dotyczy to również przechowywania i właściwego oznakowania zarówno surowców, jak i gotowych wyrobów.

• Przynajmniej 50% musi pochodzić z kontrolowanych upraw biologicznych. Wyciągi roślinne, stosowane w recepturach muszą pochodzić z nadzorowanych plantacji, których kontrola rozpoczyna się w momencie przygotowania gleby. Zanim zostanie założona plantacja ekologiczna, przez okres 3 kolejnych lat sprawdzany jest skład chemiczny gleby, na której rośliny mają rosnąć. Oprócz ziemi bada się wodę deszczową i tę, która używana jest do podlewania upraw, pod kątem stopnia i rodzaju zanieczyszczeń występujących w wodzie. Niedozwolone jest także stosowanie konwencjonalnych środków ochrony roślin i nawozów. Dopuszcza się używanie wyłącznie takich, które znajdują się na listach dozwolonych i certyfikowanych środków.

• Zakazane jest stosowanie produktów petrochemii tj. olej silikonowy, parafiny i produktów syntetycznych. Nie zawierają sztucznych substancji zapachowych i barwiących.

• Dozwolone są tylko niektóre konserwanty stosowane powszechnie w środkach spożywczych, w minimalnych ilościach. Wymogi bezpieczeństwa produktu nie pozwalają na zaniechanie ich używania, dopuszczone są niewielkie ilości tzw. konserwantów identycznych z naturalnymi, których odpowiedniki, w postaci chemicznie takich samych lub bardzo zbliżonych związków, występują w przyrodzie. 

• Zakaz testowania produktu końcowego na zwierzętach.

• Zakaz stosowania enzymów, surowców modyfikowanych genetycznie, niedopuszczalne jest stosowanie  promieniowania radioaktywnego w celu sterylizacji produktu.

• Proces produkcji powinien być przyjazny dla środowiska  na wszystkich swoich etapach. Opakowanie powinno być biodegradowalne lub nadawać się  do ponownego użycia. Zabronione jest też pakowanie w aerozole wykorzystujące sprężone gazy, takie jak propan, butan, izobutan. 

 

• Nie wolno stosować surowców pochodzących z martwych zwierząt. Dozwolone są składniki pochodzenia zwierzęcego, ale pozyskane z żywych zwierząt (np. mleko, wosk pszczeli).

Produkt, który spełnia wszystkie, powyższe wymagania może być określany jako ekologiczny.

W ostatnich latach wiodące europejskie jednostki certyfikacyjne (francuski Ecocert, Cosmebio, niemiecki BDIH, angielski Soil Association, włoski ICEA, belgijski Bioforum), opracowały wspólne i jednolite zasady certyfikacji kosmetyków o nazwie COSMOS (Cosmetics Organic Standard).

Najlepsze oleje roślinne

Oleje roślinne to najstarsze środki pielęgnacyjne, ich stosowanie ma wielowiekową tradycję na całym świecie. Znanych jest prawie 100 różnych rodzajów olejów roślinnych, które mają różnorodne zastosowanie w medycynie, dietetyce bądź w kosmetyce, czy w preparatyce leków recepturowych.

Oleje uzyskuje się z najróżniejszych części roślin: pestek, owoców, nasion czy kiełków. Sposób (technologia) pozyskiwania oleju wpływa na jego ostateczną jakość i skład.

 

Najlepsze oleje są tłoczone na zimno 

Olej pozyskuje się poprzez wyciskanie (pod ciśnieniem) na zimno surowca. W tym procesie uzyskuje się najlepszą jakość oleju, zawarte w nasionach witaminy i inne substancje czynne (np. lecytyna, wosk, kwasy Omega-3,6,9) nie ulegają degradacji. Wydajność jest niska co przekłada się na wysoką cenę finalnego produktu. Olej tłoczony na zimno ma także stosunkowo krótką datę przydatności do spożycia, jest wrażliwy na światło słoneczne i temperaturę, dlatego oleje te powinny być przechowywane w opakowaniach z ciemnego szkła, w chłodnym miejscu. 

Dla zwiększenia wydajności stosuje się także proces tłoczenia na ciepło, jednak wysoka temperatura tłoczenia zmienia niestety skład oleju i nie jest już on tak wartościowy jak zimno tłoczony (obniżona wartość odżywczą).

Najczęściej spotykanym sposobem pozyskiwania oleju jest rafinacja.

 

Proces rafinacji to szereg procesów chemicznych (każdy z procesów oczyszczania związany jest z traktowaniem oleju związkami chemicznymi), w których oleje zostają pozbawione smaku, koloru i zapachu oraz niestety większości wartości odżywczych. Uzyskany produkt zyskuje większą trwałość, nadaje się do smażenia, jest tani. Efektem ubocznym wysokiej temperatury niezbędnej do obróbki jest powstanie szkodliwych, rakotwórczych, tłuszczów trans. Podobne związki powstają po podgrzaniu nieodpowiedniego rodzaju oleju tłoczonego na zimno do wysokiej temperatury.

Oleje stosowane w kosmetyce - w kremach lub bezpośrednio na skórę (a także w masażu czy dietetyce), powinny być olejami tłoczonymi na zimno, najlepiej bez dodatków substancji syntetycznych (olejów mineralnych czy dodatków zapachowych). Często spotykane określenie „olej z pierwszego tłoczenia” nie oznacza, że został pozyskany w procesie tłoczenia na zimno, może to być olej tłoczony na ciepło bądź rafinowany.

 

Oleje roślinne - działanie na skórę

Oleje roślinne są niezwykle wartościowe dla naszej skóry, w odróżnieniu od parafin mogą wnikać w warstwę rogową naskórka, wspomagając naturalne funkcje skóry. 

Warstwa rogowa jest najbardziej zewnętrzną, a więc najbardziej widoczną warstwą skóry. Jej rola w estetycznym wyglądzie człowieka jest bardzo ważna. Ma związek ze stanem powierzchni, który zależy przede wszystkim od ilości związanej wody i od zdolności złuszczania się w warstwie rozłącznej.

Nieuszkodzona warstwa rogowa jest idealną barierą fizyczną. Chroni przed ciałami obcymi (chemikalia, bakterie, grzyby, wirusy) i jednocześnie zapobiega w dużej mierze utracie wody przez organizm. 

 

Warstwa zrogowaciała przypomina mur z cegieł: komórki nakładają się jedne na drugie, a pomiędzy nimi znajduje się spoiwo zwane cementem międzykomórkowym, które je łączy ze sobą. Cement w uproszczeniu pełni rolę uszczelniacza - wypełnia przestrzenie pomiędzy komórkami i powoduje, że warstwa rogowa bardzo trudno  przepuszcza wodę.

Cement międzykomórkowy złożony jest głównie z: cholesterolu, ceramidów, nienasyconych kwasów tłuszczowych (i inne). Związki te powinny występować w określonych proporcjach, zaburzenie tych proporcji może spowodować pogorszenie funkcjonowania bariery naskórkowej.

 

Jak działają oleje roślinne

Oleje roślinne skutecznie wzmacniają bariery hamujące utratę wody. Zawarte w nich Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe, są składnikami cementu międzykomórkowego w warstwie rogowej naskórka, dlatego z łatwością wbudowują się w cement  i uszczelniają go (uzupełniają brakujące lipidy). 

W przypadku, gdy na skutek niedoboru zostaną zastąpione kwasami nasyconymi lub mononienasyconymi budowa cementu, a co za tym idzie jego funkcje barierowe, zostają zakłócone.

 

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe wykazują także pośrednie działanie nawilżające - w wyniku szeregu przemian enzymatycznych są przekształcane w substancje regulatorowe o działaniu miejscowym (tzw. eikozanoidy lub prostaglandyny), biorące udział m.in. w powstawaniu i regulacji stanów zapalnych oraz decydujące o prawidłowym przebiegu wzrostu naskórka. 

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe są także składnikami sebum (wydzieliny gruczołów łojowych), które tworzy płaszcz wodno-lipidowy przylegający do warstwy rogowej. Płaszcz ten zapobiega wysychaniu zewnętrznych części warstwy rogowej i tym samym jeszcze bardziej hamuje ucieczkę wody. 

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe nie są syntezowane przez organizm człowieka i muszą być dostarczane z zewnątrz. Przez wiele lat były zaliczane do witamin (witamina F).

W zależności od oleju roślinnego pozostałymi składnikami aktywnymi mogą być (oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych): witaminy A, E, D, flawonoidy, fitosterole, fosfolipidy, garbniki, śluz, kwasy organiczne, sole mineralne, saponiny, lecytyna, aminokwasy, skwalen, polifenole…

Jak konserwuje się kosmetyki naturalne

Kontrowersyjne konserwanty

Substancje konserwujące to substancje chemiczne o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, są niezbędnymi składnikami kosmetyków, gdyż dzięki nim „nie psują się” (konserwanty hamują aktywność bakterii, pleśni czy też grzybów,) i zachowują swoje właściwości przez dłuższy czas (niektóre nawet przez 2-3 lata). 

Konserwanty, barwniki oraz związki zapachowe wchodzące w skład kosmetyku, są powodem najczęściej pojawiających się alergii,  stąd też  wynika konieczność ograniczenia ich zawartości  do minimum. W związku z tym warto stosować kosmetyki naturalne.

 

Naturalna konserwacja

Wymogi bezpieczeństwa nie pozwalają na całkowite zaniechanie stosowania konserwantów w kosmetykach naturalnych. Jednak opracowując odpowiednie receptury i technologię produkcji, ilość konserwantów można ograniczyć do minimum - poniżej 1%.

Prawdziwe, naturalne, certyfikowane kosmetyki zawierają minimalne ilości konserwantów identycznych z naturalnymi, których odpowiedniki, w postaci chemicznie takich samych lub bardzo zbliżonych związków, występują w przyrodzie. 

Istnieje ograniczona liczba bezpiecznych substancji, które dopuszczone są do stosowania w tego typu wyrobach. Należą do nich: alkohol benzylowy, a także  kwasy: dehydrooctowy, benzoesowy,  salicylowy,  sorbowy, oraz ich pochodne. 

Aby stosowanie produktów naturalnych było bezpieczne, konserwację wspomaga się:

• Produkując kosmetyki w skrajnie sterylnych warunkach – wyjątkowo dbając o czystość pomieszczeń, urządzeń, zachowania higieniczne

• Wprowadzając sterylne formy opakowania (np. typu air-less – beztlenowe, aerozole)

• Dobierając wysokiej jakości surowce i wodę

• Wprowadzając do receptury naturalne substancje wspomagające konserwację, które oprócz swoich podstawowych własności (np. nawilżania) wykazują aktywność antymikrobową, tzw.  „wspomagacze” konserwantów, np.: niektóre olejki eteryczne (np. goździkowy, tymiankowy, lawendowy, cynamonowy, szałwii, oczaru wirginijskiego, drzewa herbacianego, grejpfruta), ekstrakty roślinne (najczęściej mieszaniny wyciągów z różnych  roślin np. tymianku, lawendy, rozmarynu, oliwki, oregano, mięty), właściwości bakteriobójcze wykazują także: kwas mlekowy i mleczany, niektóre alkohole np: etanol czy izopropanol gliceryna a także estry gliceryny i kwasów tłuszczowych oraz srebro.

Czy naturalne kosmetyki są lepsze?

Dlaczego warto stosować naturalne produkty kosmetyczne:

• Po latach doświadczeń i badań udowodniono, że stosowane powszechnie syntetyczne substancje nie są obojętne dla naszego organizmu i środowiska. Każdego dnia aplikujemy na swoje ciało nawet po kilkanaście różnych kosmetyków. W każdym z nich znajduje się mieszanka dziesiątek substancji chemicznych, które mogą przyczynić się do zaburzenia funkcji skóry. Nawet obecne w niewielkich ilościach sztuczne konserwanty, barwniki czy substancje zapachowe mogą powodować uczulenia i alergie.
• Kosmetyki przesycone środkami konserwującymi, wywierają niekorzystny wpływ na skórę, gdyż niszcząc naturalną florę bakteryjną, działającą jak bariera przeciwzapalna, jednocześnie zmniejszają odporność skóry na zakażenia.  
  
• Dodatkowo kosmetyki konwencjonalne zawierają wiele niepotrzebnych skórze składników nie mających wartości pielęgnujących, odżywczych lub leczniczych np: glikole, poliglikole, akrylany, parabeny, rozpuszczalniki ropopochodne, sztuczne aromaty i barwniki, fenoksyetanol, imidazolidinyl urea, werseniany, trójetanolamina, carbomer i wiele innych. Mogą one stanowić ponad połowę masy kosmetyku. Składniki te pełnią funkcje technologiczne, dzięki nim kosmetyk ładnie pachnie, fajnie wygląda, dobrze się miesza, jest stabilny fizykochemicznie, długotrwały, daje złudne efekty nawilżenia skóry. Nasza skóra nie potrzebuje ich do funkcji fizjologicznych. Używanie kosmetyków można porównać do spożywania pokarmów wysoko przetworzonych, które mają coraz więcej wypełniaczy, polepszaczy, a mało składników rzeczywiście odżywczych i prozdrowotnych. 
  
• Badania nad niektórymi związkami chemicznymi stosowanymi w kosmetykach trwają i nie da się jednoznacznie powiedzieć, że są szkodliwe, dlatego są powszechnie używane. Cosmetic Ingredient Review (CIR), niezależny panel ekspertów, finansowany przez grupę przemysłowo-handlową Personal Care Products Council, ocenia co roku około 250 składników w celu ustalenia ich bezpieczeństwa. Jeśli panel stwierdzi, że składnik powoduje podrażnienia lub reakcje alergiczne, zaleca ograniczenie jego zawartości do poziomu uważanego za bezpieczny i przesyła informacje dla producentów.  
• Nie znamy wpływu długotrwałego stosowania określonych związków chemicznych - tj. skutków aplikacji  danego kosmetyku, którego używamy np. przez całe życie.
• Wszystko, co spłukujemy z siebie każdego dnia pod prysznicem: kremy, balsamy, mydła, żele pod prysznic, szampony, dostaje się do wody i gleby, odkłada w roślinach, organizmach ryb i zwierząt, które potem zjadamy.

Etykiety kosmetyków